ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΙΕΡΙΑΣ: ΚΑΤΟΧΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
ΚΑΤΟΧΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

Κατά την Κατοχή, ο Όλυμπος έγινε κέντρο ανεφοδιασμού των ανταρτών. Στις 12 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Κατερίνη. Επρόκειτο για τους μοτοσικλετιστές της 12ης Στρατιάς του Λιστ. Οι Άγγλοι σύμμαχοι βομβάρδισαν με τα αεροπλάνα τους γερμανικά τανκς στην περιοχή του Άγιου Παντελεήμονα, το 1941.
Η πρώτη αντιστασιακή ομάδα στην Πιερία εμφανίστηκε τον Οκτώβριο του 1941 γύρω από το Λιτόχωρο, με επικεφαλής το Ζαχαρία Καρακίτσιο, ο οποίος σκοτώθηκε σε ενέδρα των Γερμανών. . Στο Λιτόχωρο θα εισέλθει στην αντίσταση ακόμα και ο ιερέας του χωριού, ο Παπατσιτσιρίκος, ο οποίος μάλιστα σκοτώθηκε κατά τον αντιστασιακό αγώνα. Στην Κατερίνη, υπάλληλοι της Αγροτικής Τράπεζας πρωτοστάτησαν στον αντιστασιακό αγώνα, όπως ο Κικίτσας (Σαράντης Πρωτοπαπάς) και ο καπετάν Νικήτας (Κ. Συνεφάκης). Η δράση κατά των Ιταλών ήταν επίσης έντονη και διαφαίνεται από τη δολοφονία του Ιταλού λοχία Μπερτίνι, το Νοέμβριο του 1942 στο Λιβάδι Ολύμπου, μαζί με 12 ακόμα Ιταλούς, από την ομάδα των Ξυνού- Σωτηρίου.
Χαρακτηριστικό γεγονός είναι η συγκρότηση σώματος του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ Μακεδονίας, με πεδίο δράσης τον Όλυμπο και τα Πιέρια. Ζοφερή ήταν η παρουσία του ΥΒΕ, οργάνωσης που ευαγγελιζόταν την υπεράσπιση της Βόρειας Ελλάδας. Η οργάνωση αυτή προέβη τελικά σε σύγκρουση με τους αντιστασιακούς και συνεργάστηκε με τους Ναζί.
Στο μεταξύ, την περίοδο εκείνη, σχεδόν 10.000 πρόσφυγες από τη Δράμα κατέφυγαν στην Κατερίνη.
Ακολούθησε μία σειρά παράτολμων πράξεων από αντιστασιακές ομάδες, όπως η ανατίναξη τμημάτων της σιδηροδρομικής γραμμής Κατερίνης και Πλαταμώνα, η διευκόλυνση της εξόδου στη Μέση Ανατολή Βρετανών οπλιτών και αξιωματικών με Λιτοχωρινά πλοία και οι επιθέσεις στοΒαρικό και στην Καρίτσα.
Ειδικότερα, η επίθεση στο Βαρικό έλαβε χώρα στις 25 Μαρτίου 1942 και επρόκειτο για την κορύφωση της οργής των πεινασμένων χωρικών του Λιτοχώρου. Οι τελευταίοι με επικεφαλής τον Καρακίτσιο έσπασαν τις αποθήκες επισιτισμού και άρπαξαν το σιτάρι και το καλαμπόκι, τα οποία είχαν συγκεντρωμένα οι Γερμανοί. Η ίδια ενέργεια έγινε και στην Καρίτσα, όπου όμως σκοτώθηκαν δύο ανάπηροι του Πολέμου του 1940. Στο Λιτόχωρο έγιναν αθρόες συλλήψεις.
Στις 16 Φεβρουαρίου 1943 έγινε η πρώτη μεγάλη σύγκρουση των αντιστασιακών δυνάμεων με τους Ναζί, με την ανατίναξη των μεταλλείων χρωμίου του Αγίου Δημητρίου από αντάρτικες ομάδες της Θεσσαλίας. Οι Γερμανοί, σε αντίποινα, ανηφόρισαν από την Κατερίνη με 13 αυτοκίνητα και πυρπόλησαν τα σπίτια του χωριού Άγιος Δημήτριος. Στην πλατεία του χωριού εκτελέστηκαν 10 άνδρες και συνελήφθησαν άλλοι 30, οι οποίοι οδηγήθηκαν στην Κατερίνη. Όλοι εκτελέστηκαν στο Σιδηροδρομικό Σταθμό, μαζί με το Δήμαρχο Κατερίνης της περιόδου 1934-1936, Αιμίλιο Ξανθόπουλο.
Η απάντηση των αντιστασιακών στα φρικαλέα αυτά γεγονότα ήταν άμεση και εκδηλώθηκε με την επιτυχημένη επίθεση στα Φωτεινά , όπου οι Γερμανοί είχαν μεταλλεία με 60 χωρικούς να δουλεύουν σε αυτά και στη συνέχεια με την ανατίναξη μέρους της γέφυρας στο Μαυρονέρι, στο 17ο χιλιόμετρο του δρόμου Κατερίνης- Ελασσόνας. Εκεί έγινε σφοδρή μάχη με τους Γερμανούς, στις 18 Φεβρουαρίου και διακρίθηκε ο Καρακίτσιος. Οι Ναζί ηττήθηκαν και η μάχη είχε πάνω από 40 νεκρούς. Την επόμενη ημέρα πάνω από 3.000 χωρικοί από τα γύρω χωριά κατέστρεψαν την εθνική οδό Κατερίνης- Ελασσόνας, με λοστούς και γεωργικά εργαλεία, έτσι ώστε ανακόπηκε η προέλαση των γερμανικών τροχοφόρων.

Στη συνέχεια δημιουργήθηκε το ενιαίο Αρχηγείο του ΕΛΑΣ στα Πιέρια και στο βόρειο Όλυμπο, με διοικητές τους Λασάνη, Κικίτσα και άλλους. Ο φρούραρχος της Κατερίνης Λόχερ λαμβάνει πιο δραστικά μέτρα και τον Απρίλιο του 1943 οι Γερμανοί εξαπέλυσαν επίθεση στο Λιτόχωρο, πυρπολώντας μοναστήρια και ναούς και συλλαμβάνοντας εκατοντάδες αιχμαλώτους. Η πλατεία του χωριού γίνεται θέατρο εκτελέσεων και γερμανικό τάγμα βάδισε στο Κουλουκούρι.
Ακολούθησε η σύγκρουση με τους αντιστασιακούς στα υψώματα πάνω από την Τάχνιστα (σημερινή Μηλιά). Η μάχη στην Τάχνιστα (19 Απριλίου 1943) ήταν σφοδρότατη και οι Ναζί είχαν αριθμητική υπεροχή. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκαν 40 Γερμανοί και 18 Έλληνες. Οι αντιστασιακοί αποσύρθηκαν στη Μόρνα και στη Φτέρη. Τον Οκτώβριο τμήματα του ΕΛΑΣ επέστρεψαν στα Πιέρια από τη Θεσσαλία και την Πίνδο.
Στις 21 Δεκεμβρίου 1943 γύρω από το δασαρχείο της Μόρνας έλαβε χώρα επίθεση των Γερμανών, που ήθελαν να συλλάβουν τους άνδρες της 10ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Στο πεδίο της μάχης έπεσαν οκτώ Έλληνες και δεκάδες Γερμανοί νεκροί. Οι έγκλειστοι στο Δασαρχείο κατόρθωσαν να διαφύγουν στα όρη. Οι Ναζί πυρπόλησαν το ανατολικό μέρος των δασών των Πιερίων. Την οργή τους πλήρωσαν και πολλά χωριά. Την ίδια χρονιά οι Γερμανοί εκτέλεσαν με απαγχονισμό πατριώτες και παιδιά στον Τρίλοφο και στη συνέχεια τους πυροβόλησαν.
Έπειτα από την απελευθέρωση της Αθήνας, οι Ναζί έφυγαν από την Κατερίνη στις 26 Οκτωβρίου 1944.
Στον Εμφύλιο Πόλεμο του 1946-49 έγιναν σφοδρές συγκρούσεις στο Λιτόχωρο, από όπου ξεκίνησαν και οι εμφύλιες συγκρούσεις, με την επίθεση ανταρτών σε αστυνομικό σταθμό της περιοχής.
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια